Złość to podstawowa emocja, która choć często uważana jest za negatywną, pełni istotną rolę w naszym emocjonalnym ekosystemie. Społecznie nieakceptowana i często wręcz piętnowana ostracyzmem złość może być niezwykle twórczym i rozwijającym uczuciem.
Używana świadomie i w zdrowy sposób daje siłę i energię do zmiany – tak często potrzebnej do podniesienia wydajności. Jednak tłumienie jej wczesnych objawów, odmawianie jej uwagi oraz wyrazu buduje napięcie i kumuluje siłę, która ostatecznie wybuchając niszczy wartościowe relacje i efekty wspólnej pracy.
Lęk przed własną złością i strategie obronne
W środowisku zawodowym – choć nie tylko, gdzie trudne emocje są często nieakceptowalne, decydujemy się tłumić je w imię profesjonalizmu, w efekcie pojawia się lęk przed własną złością. To może prowadzić do szeregu niepożądanych konsekwencji.
Jak informują Roni Porat i Elizabeth Levy Paluck w swojej publikacji “Złość w pracy”, opublikowanej w Lutym b.r. na stronach – Frontiers in Social Psychology – “Pracownicy zarówno kobiety, jak i mężczyźni wyrażający złość, czasami postrzegani są jako posiadający władzę, ale najczęściej jako mniej kompetentni. Pracownicy wyrażający swoją wściekłość są karani niższym statusem w porównaniu z pracownikami, którzy wyrażają smutek lub nie wyrażają żadnych emocji. Z badań wynika, że złość jest sugeruje mniejsze kompetencje i serdeczność u danej osoby, a wyrażanie złości w pracy jest postrzegane jako niewłaściwa, przesadna reakcja i brak samokontroli. Badania także wykazały, że pracownicy mają negatywny stosunek do wyrażania złości w miejscu pracy, uznając je za stosunkowo bardziej szkodliwe, głupie i bezwartościowe w porównaniu z innymi sposobami wyrażania emocji.”
Nie dziwi więc obawa przed wyrażeniem złości, co często wiąże się z lękiem przed konsekwencjami takimi jak konflikty ze współpracownikami, utrata reputacji czy nawet pracy.
W rezultacie, wielu pracowników stosuje różne strategie obronne, aby nie konfrontować się ze swoją złością. Popularne sposoby to:
- wyparcie (nieuznawanie, że złość w ogóle istnieje) i nadmierne zajmowanie się np. problemami innych osób,
- tłumienie (świadome stłamszenie odczuć złości przed ich wyrażeniem) co może prowadzić np.: do obwiniania innych, niekontrolowanych wybuchów, objadania się, prokrastynacji itd.
- bagatelizowanie (minimalizowanie znaczenia swoich uczuć złości) co wywołuje w efekcie smutek, zniechęcenie, utratę poczucia sensu.
Lęk przed złością jest często tak silnym i paraliżującym odczuciem, że prowadzi do bezsilności, braku motywacji do pracy, a nawet do wypalenia zawodowego.
Konsekwencje unikania złości
Długotrwałe tłumienie złości może mieć poważne skutki dla zdrowia psychicznego oraz efektywności zawodowej. Psychicznie, wypieranie złości często prowadzi do chronicznego stresu, frustracji i wypalenia emocjonalnego. To z kolei może wpłynąć na zdolność do koncentracji, podejmowania decyzji i kreatywności, co bezpośrednio przekłada się na niższą wydajność w pracy. Co więcej, złość, która nie została wyrażona w zdrowy sposób, może „wypłynąć” niekontrolowanie, niszcząc relacje zawodowe i osobiste, a nawet prowadząc do poważmych konfliktów w miejscu pracy.
Ciekawie o konsekwencjach tłumionej złości pisze w swoim artykule “5 symptomów tłumionej złości.” opublikowanym na stronie Psychology Today – Imi Lo. Obawa przed wyrażaniem złości może, według autorki, powodować poważne problemy jak:
- depresja,
- tłumienie siebie i własnych potrzeb,
- paranoja,
- niszcząca samoocena,
- i zachowania pasywno-agresywne.
Żaden z tych symptomów nie pomaga pracownikom w rozwoju, szczególnie zawodowym, co więcej nie wspiera wzrostu i rozwoju organizacji.
Złość to sygnał, nie wyrok – naucz się ją wykorzystywać
Aby skutecznie zarządzać złością, warto pamiętać, że tak jak każda emocja, pojawia się, by nas o czymś poinformować. Aby usłyszeć jej przekaz ważne jest nauczenie się rozpoznawania pierwszych sygnałów jej pojawienia się i nie tłumienia ich. W tym pomaga nam nasze ciało i psychika.
Sensacje w ciele:
- nieprzyjemne uczucie się w żołądku
- ucisk w klatce piersiowej
- przyspieszone tętno
- zaciśnięte szczęki
- uderzenie gorąca i wzmożone pocenie np. dłoni
- parcie na pęcherz moczowy
- zawroty głowy lub uczucie pulsowania w głowie
Odczucia psychiczne:
- nerwowości, napięcie i trudność w zrelaksowaniu
- poczucie winny
- poczucie frustracji
- poczucie urazy lub obrzydzenia wobec innych ludzi lub sytuacji
- irytacja
- poczucie upokorzenia itp
Objawy złości są dość indywidualne, ale zazwyczaj wiemy, kiedy się złościmy. Problem polaga na tym, że odbieramy sobie prawo nie tylko wyrażenia tego, jak czujemy się w danej sytuacji i powiedzenia o tym, że czujemy złość, frustrację, niechęć lub inny stan, w danym momencie, ale w ogóle prawo odczuwania tych emocji.
A przecież odczuwanie złości to ważny sygnał, że nasze potrzeby nie zostały zaspokojone, że ktoś przekroczył nasze granice, w których możemy czuć się bezpiecznie i efektywnie pracować, rozwiązywać problemy i mierzyć się z zawodowymi wyzwaniami. Mamy więc do niej święte prawo i obowiązek wobec siebie oraz innych, by ją odczuwać i wyrażać w zdrowy konstruktywny sposób. To klucz do udanych relacji także tych zawodowych. Dlatego warto wyrażać swoją złość, np:
- akceptując to, jak naprawdę się czujemy,
- mówiąc o swoich uczuciach i odczuciach w sposób asertywny, bez agresji – warto zrobić to gdy już chwilę ochłoniemy,
- formułować swoje zdania, używając komunikatów typu „ja czuję”, które pomagają unikać oskarżeń, ocen oraz i konfrontacji.
Jednym ze skutecznych sposobów na naukę zarządzania złością jest trening HeartMath®. Jego techniki regulacji emocjonalnej przez biofeedback serca pomagają zarządzać każdą emocją w taki sposób, który pomaga stworzyć bezpieczną przestrzeń do przeżycia i wyrażenia emocji oraz powiedzenia o swoich potrzebach. Adepci tej metody uczą się jak synchronizować rytm serca z procesami myślowymi, co przyczynia się do większej emocjonalnej równowagi i umiejętności radzenia sobie z tak silnymi emocjami jak złość. Jeśli masz ochotę dowiedzieć się więcej o zarządzaniu emocjami zapraszam do kontaktu ze mną na: www.pokochajsiebie.pl.
Korzyści ze zdrowego wyrażania złości w pracy i nie tylko
Złość jest naturalnym uczuciem, które osoba o zdrowych wzorcach zachowań odczuwa i umie wykorzystać. Złość przychodzi do nas w bardzo konkretnych momentach, by nam pomóc. I to jest bardzo istotna informacja.
Siła i dynamika z jaką działa uczucie złości pozwala nam nie tylko:
- postawić granice i obronić się w sytuacjach niesprawiedliwości lub zagrożenia,
- ale też motywuje nas do działania, wpływania i kształtowania nas samych oraz takich okoliczności, które nam sprzyjają,
- wyrażona w zdrowy sposób wzbudza poczucie kontroli, satysfakcji a nawet samozadowolenia i optymizmu,
- uzasadniona i konstruktywnie wyrażona buduje współpracę w relacjach zarówno prywatnych, jak i zawodowych.
Zdrowe wyrażanie złości w miejscu pracy może przynieść znaczące korzyści dla efektywności i harmonii w zespole. Kiedy pracownicy czują się komfortowo z wyrażaniem swoich frustracji i potrafią to robić w konstruktywny sposób, wspólnie budują transparentne i otwarte środowisko, w którym problemy są rozwiązywane na bieżąco, zanim zamienią się w poważne konflikty.
Taka atmosfera sprzyja lepszemu zrozumieniu między współpracownikami, co z kolei wzmacnia wzajemne zaufanie i współpracę. Ponadto, gdy złość jest wyrażana zdrowo, pracownicy uczą się od siebie nawzajem, jak radzić sobie z trudnymi emocjami, co może prowadzić do wzrostu osobistej i zawodowej dojrzałości każdego członka zespołu. W rezultacie, zespół, który umiejętnie zarządza emocjami takimi jak złość, często charakteryzuje się większą kreatywnością, innowacyjnością i gotowością do przyjmowania wyzwań, co bezpośrednio przekłada się na lepsze wyniki i większą satysfakcję z pracy.